Tổng quan về bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm lây từ người sang người, do vi rút đường ruột gây ra.

Hai nhóm tác nhân gây bệnh thường gặp là Coxsackie virus A16 và Enterovirus 71 (EV71).

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt tập trung ở nhóm tuổi dưới 3 tuổi và dễ gây thành dịch

Sốt và các triệu chứng giống cảm cúm: Trẻ thường bị sốt và có các triệu chứng giống cúm từ 3 đến 5 ngày sau khi nhiễm vi rút. Các triệu chứng có thể bao gồm: Sốt, mệt mỏi, biếng ăn, đau họng Nổi ban: ban da dạng sẩn hồng ban hoặc mụn nước ở các vị trí đặc biệt như lòng bàn tay, lòng bàn chân, gối và mông. Mụn nước thường ít khi vỡ và khi lành không để lại sẹo. Cần giữ mụn nước sạch sẽ và tránh làm vỡ chúng

Loét miệng: những vết loét này thường bắt đầu là những đốm nhỏ màu đỏ hoặc mụn nước ở niêm mạc miệng sau đó nhanh chóng trở thành vết loét, làm cho trẻ bị đau khi nuốt. Các dấu hiệu cho thấy con bạn có thể bị đau khi nuốt:

• Trẻ giảm bú, giảm ăn uống vì đau
• Chảy nước bọt nhiều hơn bình thường
• Chỉ muốn uống nước lạnh

Hầu hết bệnh tay chân miệng thường nhẹ và tự khỏi trong vòng 7 đến 10 ngày. Một số trường hợp nặng có thể gây biến chứng nguy hiểm như viêm não-màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời.

Virus gây bệnh tay chân miệng lây truyền khi tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của người bị bệnh như:

• Dịch tiết từ mũi, họng (ví dụ như nước bọt)
• Chất lỏng từ mụn nước
• Phân

Virus cũng có thể lây gián tiếp khi chạm vào các đồ vật và bề mặt có vi rút bám trên đó, chẳng hạn như tay nắm cửa hoặc đồ chơi, sau đó chạm vào mắt, mũi hoặc miệng.

Những người mắc bệnh tay chân miệng có khả năng lây nhiễm nhiều nhất trong tuần đầu tiên của bệnh. Nhưng virus có thể sống trong cơ thể họ trong nhiều tuần hoặc thậm chí vài tháng sau khi các triệu chứng đã biến mất.

Các yếu tố sinh hoạt tập thể như trẻ đi học tại nhà trẻ, mẫu giáo, đến các nơi vui chơi tập trung là các yếu tố nguy cơ lây truyền bệnh, đặc biệt là trong các đợt dịch bùng phát

Có, nhưng thường không cần thiết. Hầu hết bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh dựa trên các triệu chứng đặc trưng của bệnh

Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh tay chân miệng. Điều trị chủ yếu là hỗ trợ, cung cấp đầy đủ nước và dinh dưỡng, nâng cao thể trạng, theo dõi và phát hiện sớm các biến chứng. Cha mẹ có thể thực hiện các biện pháp sau để làm giảm các triệu chứng và ngăn ngừa mất nước khi trẻ bị bệnh:

• Dùng thuốc paracetamol 10-15mg/kg/lần, mỗi 4-6 giờ để hạ sốt và giảm đau khi trẻ có loét miệng khiến trẻ không ăn uống được. Không được dùng aspirin cho trẻ dưới 18 tuổi. Ở trẻ em, aspirin có thể gây ra vấn đề nghiêm trọng gọi là hội chứng Reye.
• Cung cấp cho trẻ đủ nước. Các vết loét trong miệng có thể làm cho trẻ nuốt đau, vì vậy một số trẻ có thể không muốn ăn hoặc uống. Thức ăn lạnh như nước mát và kem có thể giúp trẻ giảm đau họng. Nên sử dụng thực phẩm mềm, lỏng để trẻ dễ nuốt hơn.
• Săn sóc vùng miệng để tránh bội miệng. Nếu con bạn lớn hơn 6 tuổi, hãy cho trẻ súc miệng bằng nước muối 2 hoặc 3 lần một ngày. Bạn có thể mua nước muối súc họng tại quầy thuốc hoặc tự pha theo tỷ lệ 1/4 đến 1/2 muỗng cà phê muối vào 240ml nước ấm.

Có. Bạn có thể phòng ngừa nhiễm bệnh hoặc lây lan bệnh tay chân miệng bằng cách làm theo các bước đơn giản sau:

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây. Nếu không có xà phòng và nước, hãy sử dụng dung dịch sát trùng tay chứa cồn. Luôn rửa tay:

• Sau khi thay tã
• Sau khi sử dụng nhà vệ sinh
• Sau khi xì mũi, ho hoặc hắt hơi
• Trước và sau khi chăm sóc trẻ bệnh
• Dạy trẻ cách rửa tay và đảm bảo trẻ rửa tay thường xuyên

Làm sạch và khử trùng các bề mặt thường xuyên chạm vào và các vật dụng dùng chung, bao gồm cả đồ chơi và tay nắm cửa bằng dung dịch cloramin B hoặc nước Javel pha loãng

Tránh chạm vào mắt, mũi và miệng: trẻ có thể bị nhiễm bệnh tay chân miệng nếu trẻ có vi rút trên tay và sau đó chạm vào mắt, mũi hoặc miệng. Để giảm nguy cơ mắc bệnh, không chạm vào mắt, mũi và miệng khi chưa rửa tay

Tránh tiếp xúc gần với người bệnh chẳng hạn như ôm, hôn họ

Nếu trẻ bị bệnh cần cách ly trẻ trong 10 ngày để tránh lây lan cho trẻ khác

• Trẻ sốt cao ≥ 39 độ hoặc sốt trên 2 ngày
• Quấy khóc vô cớ
• Ói nhiều hoặc không ăn uống được
• Giật mình, run chi, loạng choạng
• Thở nhanh, thở mệt
• Co giật, hôn mê

Nguồn tài liệu

• Chẩn đoán, điều trị bệnh tay - chân – miệng. Bộ y tế
• Patient education: Hand, foot, and mouth disease. Uptodate
• Hand, foot, and mouth disease. Centers for Disease Control and Prevention (CDC)