Cây tre

Cây tre là một loại cây thuộc họ Poaceae, là một nhóm thực vật thân gỗ nhưng phần thân lại rỗng. Cây tre được phân thành nhiều đốt bằng nhau, tre thường có màu xanh tươi hoặc vàng lúc khô. Cây tre có sức sống mãnh liệt, sinh trưởng rất nhanh và tươi tốt dù thời tiết có khắc nghiệt như thế nào.

Cây tre thuộc nhóm thực vật thân gỗ rỗng ruột

Tại Việt Nam, cây tre mọc ở khắp mọi nơi từ Nam ra Bắc, đặc biệt mọc nhiều ở các vùng nông thôn. Một số tỉnh ở nước ta có trữ lượng tre nhiều là: Thái Bình, Hòa Bình, Nam Định, Bắc Giang, Thanh Hóa,...

Hiện nay, vẫn chưa xác định được nguồn gốc cây tre tại Việt Nam có từ bao giờ, chỉ biết cây tre đã xuất hiện từ hàng nghìn năm trước đây. Theo một số nhà khoa học, cây tre có nguồn gốc từ các quốc gia tại Đông Nam Á như: Trung Quốc, Việt Nam, Ấn Độ.

Cây tre dễ dàng thích nghi với mọi điều kiện sống khắc nghiệt

Cây tre có khả năng thích nghi tốt, sức phát triển mạnh mẽ ở nhiều vùng đất khác nhau. Chúng cũng rất thích hợp với những nơi có khí hậu nhiệt đới và ẩm. Vì vậy, tre được trồng và sử dụng rộng rãi tại nước ta. 

Theo nghiên cứu, Việt Nam xếp hạng 4 trên toàn thế giới về diện tích trồng tre. Tre cũng có rất nhiều loại khác nhau, lên đến hơn 190 loại của 26 chi tre trúc ở Việt Nam. Có hơn 55 loại tre gai (Bambusa), 21 loại chi luồng (Dendrocalamus), 16 loại chi le (Gigantochloa) và 11 loại chi vầu (Indosasa).

Việt Nam có 3 loại tre chính gồm:

• Tre nứa: loại tre phổ biến tại Việt Nam, được dùng để sản xuất đồ nội thất như bàn ghế, giường, tủ,...Ngoài ra, tre nứa còn được dùng làm vợt tennis, gậy đánh golf. Đây là loại tre được đánh giá có chất lượng tốt nhất.
• Tre la: dùng sản xuất đồ nội thất, đàn guitar và đàn ukulele.
• Tre đứng: có thân to và cao nên được dùng để làm nhà, cầu,...

Có hơn 190 loại tre tại Việt Nam

Tuổi thọ của cây tre sẽ phụ thuộc vào giống tre và điều kiện môi trường sống. Mỗi cây tre đề có tuổi thọ khác nhau. Trung bình, tuổi thọ của cây tre sẽ rơi vào khoảng 12-15 năm, một số loại có thể sống lên đến vài chục hoặc hàng trăm năm.

Tùy thuộc vào từng loại tre sẽ cho ra những loại hoa khác nhau. Một cây tre có thể ra hoa sau vài năm trong khi một số loại khác phải chờ đến hàng chục hoặc hàng trăm năm mới bắt đầu ra hoa. Thời gian ra hoa của một số loại tre phổ biến như:

• Tre tùng: thường ra sau 3-5 năm, vào mùa xuân hoặc hè.
• Tre ngô: ra hoa chỉ sau 2-4 tháng khi cây trưởng thành.
• Tre đen: nở hoa vào mùa thu hoặc đông, sau thời gian 5-8 năm.
• tre lúa: thời gian ra hoa chỉ từ 4-5 tháng sau khi cây đã trưởng thành.

Hoa tre nở rộ vào mùa xuân

Cây tre có rất nhiều công dụng tiện ích. Mỗi một bộ phận trên cây tre đều có những công dụng nhất định trong cuộc sống của chúng ta như:

Thân tre

• Thân tre khá nhẹ, bền và dễ gia công nên thường được ứng dụng vào việc xây dựng các công trình như nhà cửa, cầu đường, tường rào,...
• Chế tạo đồ thủ công: thân tre được dùng sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ, đồ trang trí,...
• Dùng để decor trang trí: thân tre có nhiều hình dạng, màu sắc bắt mắt nên thường được dùng trang trí trong các hoạt động văn nghệ, sân khấu, nhà cửa,...

Công trình xây dựng được làm từ thân tre

Lá tre

• Làm tài liệu viết: Thời xa xưa khi giấy viết chưa xuất hiện, người ta thường dùng lá tre để viết.
• Dùng làm đồ thủ công: các sản phẩm như giỏ tre, rổ tre,...
• Dùng để trị bệnh: lá tre có vị đắng, tính hàn, có tác dụng giúp giảm nhiệt, hạ sốt,...Bạn chỉ cần dùng 50 - 100gr lá tre tươi hoặc dùng 25-50g lá tre khô và sắc uống.
• Trồng nấm rơm: sử dụng lá tre để trồng các loại nấm rơm.

Hoa tre

• Sử dụng trong ẩm thực: một số loại hoa tre có thể sử dụng để nấu canh, món chiên, món xào, nấu chè,...Hoa tre có hương thơm đặc trưng và hàm lượng đường khá cao, tạo nên một hương vị độc đáo cho món ăn
• Dùng trị bệnh: theo y học cổ truyền, hoa tre có tính mát, giúp cơ thể thải độc, giải nhiệt, hỗ trợ điều trị bệnh ho, cảm lạnh, sốt cao, tiêu chảy, hen suyễn,...
• Trang trí: hoa tre có hình dáng đẹp, thường được sử dụng trang trí cho các buổi tiệc, đám cưới.

Hoa tre dùng để trang trí

Rễ tre

• Bảo vệ môi trường: rễ tre làm giảm 75% tốc độ xói mòn đất, giúp bảo vệ môi trường.
• Ứng dụng trong y học: rễ tre có tính mát, giúp giải nhiệt, thải độc cho cơ thể. Rễ tre hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, thận, tim mạch, đầy hơi, khó tiêu, táo bón,...
• Chế biến món ăn: rễ tre thường được sử dụng để nấu canh, nấu cháo, hầm xương. Mang lại tác dụng giải nhiệt và bổ dưỡng.
• Sản xuất giấy: rễ tre dài và mềm, được sử dụng để sản xuất giấy và các sản phẩm vải như giẻ lau, lưới, dây buộc,...

Qua bài viết này hy vọng có thể giúp các bạn hiểu rõ hơn về cây tre Việt Nam và những lợi ích, công dụng mà chúng mang lại trong đời sống hàng ngày. Chúng mang lại giá trị kinh tế, bảo vệ hệ sinh thái và mang nền văn hóa cao. Mặc dù tre có khả năng phát triển và sinh tồn mạnh mẽ nhưng cũng cần lưu ý khai thác và sử dụng ở mức hợp lý, đảm bảo không gây hại đến môi trường và hệ sinh thái, giúp duy trì bền vững giá trị của cây tre trong tương lai.