Hạt đác là gì? Tác dụng của hạt đác và cách làm hạt đác rim thơm

Hạt đác là hạt được thu hoạch từ quả cây đác, trong đông y còn có tên gọi khác là bụng báng, cây báng. Tên khoa học là Arenga saccharifera Labill, thuộc họ Cau Arecaceae.

Cây đác là tên gọi dân gian của dược liệu cây bụng báng

Mô tả cây đác

Cây đác hay cây bụng báng có thân cao từ 7 - 10m, đường kính từ 30 - 50cm, phía trên phủ những bó sợi to đen giống như sợi cước do cuống lá bị mục, vữa ra để lại. Lá xẻ hình lông chim to dài từ 6 - 7cm, cuống lá do, mặt trên có màu lục còn mặt dưới có màu trắng nhạt như phấn. Bông mo dài khoảng 90 - 120cm, phân nhiều nhánh rũ xuống phía dưới. Hoa đực gồm khoảng 70 - 80 nhị trong khi đó hoa cái có 3 lá đài.

Quả có hình cầu to bằng quả táo, màu vàng hoặc nâu nhạt, khi chính đỉnh lõm xuống. Trong quả có 3 hạt hình trứng, đây chính là hạt đác mà chúng ta thường thấy.

Mỗi quả có 3 hạt đác hình trứng là bộ phận sử dụng quen thuộc của cây báng

Phân bố, bộ phận sử dụng của cây đác

Cây đác mọc hoang và được trồng ở những chân núi hoặc vùng núi ẩm tại các tỉnh như Cao Bằng, Lạng Sơn, Lai Châu và một số tỉnh miền núi khác. Ngoài ra, cây đác còn xuất hiện ở nhiều nước khác có khí hậu nhiệt đới trong châu Á.

Các bộ phận của cây đác có thể sử dụng làm thuốc như thân, rễ, quả. Thân cây báng có tác dụng chữa sốt và lợi tiểu.

Trong thân có một loại tinh bột màu nâu hồng nhạt, thời xa xưa người dân thường lấy để dùng ăn thay cơm. 

Nước chảy ra từ bông mo có chứa nhiều đường saccharose, rất ngọt và thơm, nước này có thể dùng để lên men chế rượu hoặc nấu thành đường.

Còn hạt đác thì luộc chín lên ăn được, có kết cấu dẻo cứng và khi ăn thấy vừa giòn vừa dai.

Hạt đác (hạt của cây đác) có chứa chất gây ngứa, do vậy khi thu hoạch người ta thường đốt cháy quả để lấy hạt bên trong. Chúng có vị thanh mát, dẻo nên thường được dùng để chế biến các món thanh thiệt hoặc nấu chè.

Theo Đông y, hạt đác có tác dụng bồi bổ sức khỏe và giúp thanh nhiệt.

Hạt đác chứa nhiều chất dinh dưỡng có tác dụng làm đẹp da, tăng cường tiêu hóa và cải thiện xương khớp

Theo Tây y, đã có một số nghiên cứu chiết xuất được thành phần galactomannan từ hạt đác, cho thấy tiềm năng cải thiện làn da, làm sáng da nhờ cơ chế ức chế hoạt động tyrosinase và chống oxy hóa. Thành phần galactomannan có trong hạt đác còn có khả năng điều hòa đường huyết, tăng cường sản sinh insulin, giúp giảm viêm, giảm đau nhức xương khớp mãn tính.

Bên cạnh đó, hạt đác còn chứa nhiều chất dinh dưỡng như vitamin, acid amin, khoáng chất giúp bồi bổ, tăng cường tiêu hóa, giúp cơ thể tăng cường hấp thu magie. Mỗi 100g hạt đác còn có chứa 91mg calci, là một yếu tố giúp hỗ trợ tốt việc ngăn ngừa loãng xương.

Chắc hẳn nhiều người lần đầu biết đến 2 loại hạt này khá là đau đầu khi chúng có hình dạng và màu sắc na ná nhau, đôi khi khiến người mua bị nhầm lẫn. Vậy phân biệt hạt thốt nốt và hạt đác như thế nào?

• Hạt đác không mùi trong khi đó hạt thốt nốt có mùi thơm rất đặc trưng.
• Bề ngoài 2 loại hạt này có màu nhạt gần giống nhau, nhưng hạt đác nhìn kỹ sẽ thấy màu trắng đục mịn trong khi đó hạt thốt nốt to hơn một chút và có màu trắng trong.
• Hạt thốt nốt ăn dẻo mềm, có mùi thơm, ngọt thanh nên có thể dùng chung với nước thốt nốt lấy từ cuống hoa. Trong khi đó cùi thịt của hạt đác khá dày, thường phải rim với đường mới có thể sử dụng được.

Hạt đác (bên trái) thường được phân biệt với hạt thốt nốt (bên phải) bằng mùi hương

Hạt đác có thể sử dụng làm nguyên liệu cho nhiều món ăn như sữa chua hạt đác, sữa hạt đác, làm topping ăn kèm các loại trà, trà sữa,...Trong đó đác rim được rất ưa chuộng bởi nhiều bạn trẻ hiện nay. Dưới đây là cách rim hạt đác sao cho thơm ngon mà bạn không thể bỏ qua!

Hạt đác có thể rim với nhiều loại trái cây như thơm, dâu tây, chanh dây,… hay thậm chí là socola

Cách làm hạt đác rim thơm

Chuẩn bị nguyên liệu:

• Hạt đác tươi 1kg
• Đường khoảng 300g (có thể điều chỉnh tùy thuộc vào độ ngọt mong muốn)
• Thơm 1 trái to. Bạn cũng có thể thay thơm bằng dâu tằm 1kg, dâu tây 300 - 400g hoặc chanh dây 8 quả

Cách chế biến:

• Hạt đác tươi đem đi rửa sạch nhiều lần, sau đó trụng qua nước sôi khoảng 3 phút.
• Thơm trụng sơ qua nước sau khi thái lát để thành phẩm không bị lên men.
• Đem tất cả nguyên liệu sau khi sơ chế trộn đều, để khoảng 30 phút cho nguyên liệu ngấm đường.
• Sau đó đem hỗn hợp bắt lên bếp đun với lửa to cho đến khi lửa sôi, sau khi lửa sôi thì chỉnh lửa xuống liu riu và đảo đều tay cho tới khi nước cạn. 

Hạt đác rim thơm dùng để thanh nhiệt mùa hè và cung cấp nhiều dưỡng chất

Khi đó bạn sẽ thu được thành phẩm hạt đác rim với thơm vừa ngọt, vừa mềm dẻo nhưng vẫn giữ độ giòn. 

Hạt đác rim thơm sau khi để nguội có thể bảo quản trong tủ lạnh để dùng dần. Bạn có thể ăn kèm với sữa chua, chè hoặc các loại trà cũng rất hợp vị.

Bài viết vừa giới thiệu một số công dụng của hạt đác cũng như cách rim hạt đác sao cho thơm ngon. Hy vọng với những chia sẻ trên bạn đã hiểu hơn về hạt đác cũng như bỏ túi cho mình cách làm một món ăn giải nhiệt mùa hè đơn giản.