White Peony là cây gì? Tác dụng của chiết xuất rễ mẫu đơn trắng

Thông tin cơ bản

Mẫu đơn trắng còn có tên gọi khác là bạch thược. Tên khoa học của hoa mẫu đơn trắng là Paeonia lactiflora Pall, thuộc họ mẫu đơn. 

Mô tả cây mẫu đơn trắng

Mẫu đơn trắng là cây thảo, sống lâu năm. Chiều cao của thân cây khoảng 50 – 80cm.  Thân cây có vỏ nhẵn, mọc thẳng lên. Lá cây mọc so le nhau. Cuống lá dài. Lá được chia thành từ 3 – 7 thùy hình trứng hoặc hình mác thuôn. Chiều dài của là khoảng 8 – 12cm, rộng 2 – 4cm. Đầu lá nhọn.

Hoa mẫu đơn mọc thành bông to riêng lẻ mọc ở ngọn thân. Bông hoa có nhiều cánh màu trắng, nhị hoa màu vàng. Mùa hoa nở vào tháng 5 – 7. Mùa quả rơi vào khoảng tháng 8 tháng 9. 

Cây có rễ củ to, mập. Vỏ ngoài của rễ có màu nâu, ruột rễ có màu trắng hoặc hồng nhạt. Rễ cây mẫu đơn có hình trụ tròn. Hai đầu rễ đều nhau hoặc có một đầu hơi to hơn. Thân rễ thẳng hoặc hơi cong queo với chiều dài 10 – 20cm. Đường kính rễ lớn từ 1 – 2cm.

Tránh nhầm cây mẫu đơn với cây hoa thược dược thuộc họ Cúc (Asteraceae). Một loài cây thường được trồng để làm cảnh và trang trí.

Cây mẫu đơn trắng (White Peony)

Phân bố

Mẫu đơn trắng là loài cây mọc tự nhiên ở các tỉnh Hắc Long Giang, Cát Lâm, Hà Bắc, Liêu Ninh, Sơn Đông,.. của Trung Quốc. Ở Việt Nam, loài cây này đã được trồng ở Sapa. Là loài cây cần được bảo tồn để tránh bị mất giống.

Đặc điểm sinh thái

White Peony là một dược liệu thuộc loại cây bụi ưa ẩm và ưa sáng. Cây trồng ở Sapa đã  thích nghi với điều kiện khí hậu của vùng nhiệt đới núi cao.

Bộ phận dùng

Bộ phận dùng của cây mẫu đơn trắng được dùng để làm dược liệu là rễ. Rễ thường được thu hái từ  cây 3 – 5 tuổi trong mùa hè hoặc mùa thu. Đem rễ đi rửa sạch đất cát rồi cắt bỏ đầu đuôi và các rễ con. Sau đó gọt bỏ vỏ ngoài, đem cho vào nước sôi để đun sơ qua. Cuối cùng là vớt ra, đảo hoặc lăn tròn, sau đó đem phơi hoặc sấy khô.

Thành phần hóa học có trong rễ cây mẫu đơn trắng

Phân tích dược liệu mẫu đơn trắng ghi nhận có một số thành phần sau: Paeoniflorin, Paeonol, Paeonin, Trierpenoids, Sistosterol, Oxypaeoniflorin, Benzoylpaeonilorin, tinh bột, Tanin, Canxi oxalat, một ít tinh dầu, axit benzoic, Paeoniflorigenone, Albilorin, 

Galloylpaeoniflorin.

Trong rễ cây mẫu đơn trắng có thành phần chính là Paeoniflorin

Chiết xuất rễ mẫu đơn trắng được chiết xuất từ rễ khô của cây mẫu đơn trắng. Trong chiết xuất này có thành phần chính là paeoniflorin. Đây là chất được dùng rộng rãi trong các lĩnh vực y tế và ngành công nghiệp mỹ phẩm.

Trong chiết xuất rễ mẫu đơn trắng còn có chứa PDE4 - một chất ức chế các tế bào viêm hiệu quả cao. Chính vì vậy chiết xuất này có tác dụng:

• Chống viêm. 
• Dùng để làm giảm đau, chống co thắt, chống loét. 
• Giúp mở rộng các mạch máu, tăng lưu lượng máu nội tạng.
• Có tác dụng kháng khuẩn, giải độc, chống đột biến, bảo vệ gan, chống khối u và các tác dụng khác.
• Có tác dụng trong việc thôi miên và chống co giật
• Có tác dụng điều hòa miễn dịch

Chiết xuất từ rễ mẫu đơn mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe

• Bài thuốc chữa hen phế quản khi đã hết cơn hen: Chuẩn bị mẫu đơn bì 8g,  sơn thù 8g, phục linh 8g, thục địa 16g, hoài sơn 12g, trạch tả 8g. Tất cả đem đi sắc uống ngày một thang, hoặc làm thành viên hoàn dùng để uống mỗi ngày 20g.
• Bài thuốc dùng để chữa viêm tắc động mạch: Chuẩn bị mẫu đơn bì 12g, huyền sâm 12g, đào nhân 12g, đan sâm 12g, cam thảo 20g, đương quy 20g, kim ngân hoa 16g, xích thược 16g, qua lâu nhân 16g, ngưu tất 16g, binh lang 8g, chỉ xác 8g. Tất cả dùng để sắc uống ngày một thang chia 2 lần.
• Bài thuốc chữa viêm khớp cấp: Chuẩn bị mẫu đơn bì 10g, tri mẫu 12g, kỷ tử 12g, sinh địa 12g, mạch môn 12g, thạch hộc 12g, huyền sâm 20g, tiền hồ 12g, hoàng cầm 12g, thăng ma 8g, đậu khấu 6g, xạ can 6g. Dùng để sắc uống ngày một thang.
• Bài thuốc chữa xơ gan cổ trướng: Mẫu đơn bì 8g, rễ cỏ tranh 20g, bạch truật 12g, địa cốt bì 12g, sơn thù 8g, thục địa 12g, hoài sơn 12g, trạch tả 8g, phục linh 8g, đương quy 8g. Dùng tất cả vị thuốc này để sắc uống ngày một thang.
• Bài thuốc chữa suy nhược thần kinh: Chuẩn bị mẫu đơn bì 8g, kỷ tử, hoài sơn, câu đằng, sa sâm, thục địa, mạch môn mỗi vị lấy 12g cùng với 8g mỗi loại cúc hoa, sơn thù, trạch tả, phục linh, táo nhân, bá tử nhân. Tất cả vị thuốc này dùng để sắc uống ngày một thang, mỗi thang chia làm 2 lần. Dùng liên tục trong 7-10 ngày.

• Các thông tin dược liệu trên đây chỉ mang tính chất tham khảo.
• Người bệnh không được tự ý áp dụng.
• Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng.

Trên đây là một số thông tin về dược liệu White Peony - cây mẫu đơn trắng và công dụng của chiết xuất từ rễ mẫu đơn cũng như một số bài thuốc từ mẫu đơn bì. Tuy nhiên, tuyệt đối không được tự ý sử dụng bừa bãi để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.