Bối Mẫu - Thảo dược thanh nhiệt, nhuận phổi

Tên tiếng Việt: Bối mẫu.

Các tên khác: Xuyên bối mẫu, Ám tử bối mẫu, Cam túc bối mẫu, Thoa sa bối mẫu…

Tên khoa học: Cây xuyên bối mẫu là tên khoa học Fritillaria roylei Hook

Thuộc họ Hành (Alliaceae) hoặc trong một số phân loại thuộc họ Loa kèn (Liliaceae).

Vị thuốc sử dụng là phần thân hành (củ) đã phơi hoặc sấy khô.

>>> Xem thêm Siro bổ phế bối mẫu Forte Mom And Baby FREESHIP tại Medigo

Bối mẫu là cây sống lâu năm, thân hành hình cầu hoặc hình nón, tùy loài. Loài Fritillaria roylei (cây Xuyên bối mẫu) cao khoảng 40-60 cm, lá mọc vòng từ 3-6 chiếc, đầu lá hơi cuộn. 

Hoa dạng chuông mọc ở kẽ lá vào tháng 3-4, màu xanh lục nhạt, có đường lưới tím hoặc sọc vàng.

Cây thường được thu hoạch vào mùa hè hoặc thu, đào lấy củ, bỏ rễ và vỏ thô, rửa sạch rồi phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ thấp.

Theo y học cổ truyền, bối mẫu có vị khổ, cam, tính vi hàn, quy vào kinh Phế và Tâm.

>>> Tham khảo thêm Hỗ trợ bổ phổi, giảm ho Bối mẫu BỔ PHỔI GIÁ HÀNG ĐẦU THỊ TRƯỜNG tại Medigo

Cây bối mẫu chủ yếu mọc hoang tại Trung Quốc, tập trung ở các vùng Cam Túc, Thanh Hải, Tứ Xuyên và Vân Nam.

Ở Việt Nam hiện chưa ghi nhận loài bối mẫu mọc tự nhiên; phần lớn dược liệu sử dụng trong nước được nhập khẩu.

Sau khi thu hoạch, củ được chế biến, phơi khô và bảo quản nơi thoáng mát, tránh ẩm mốc.

1. Theo y học cổ truyền

Bối mẫu có tác dụng thanh nhiệt, hóa đờm, nhuận phế, tán kết.

Thường dùng chữa các chứng: ho lao, ho khan, ho có đờm máu, viêm phế quản, viêm họng, bướu cổ, áp xe vú, hoặc loa lịch (tràng nhạc).

2. Theo nghiên cứu hiện đại

Thân hành bối mẫu chứa nhiều alkaloid như peiminin, peimin, peimisin, peimidin, fritimin…

Các hoạt chất này có tác dụng giảm ho, long đờm, chống co thắt, hạ huyết áp nhẹ và hỗ trợ giảm viêm.

>>> Xem thêm Siro giảm ho, long đờm Heviho FREESHIP tại Medigo

Một số nghiên cứu ghi nhận tác dụng kích thích tử cung cô lập trong thí nghiệm động vật, cho thấy bối mẫu có hoạt tính sinh học khá mạnh.

3. Liều dùng và lưu ý

Liều dùng thông thường: 4g đến 9g mỗi ngày dạng sắc hoặc bột; mỗi lần 1-2 g.

Có thể phối hợp với các vị thuốc khác để trị ho, lao hạch, viêm tuyến vú, viêm loét dạ dày.

Lưu ý: Không dùng chung với phụ tử hoặc ô đầu do tính tương kỵ. Người dùng nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn.

Bối mẫu là vị thuốc quý trong Đông y, nổi bật với tác dụng thanh nhiệt, hóa đờm và nhuận phổi. Nhờ chứa nhiều hoạt chất sinh học có lợi, bối mẫu được ứng dụng trong điều trị các bệnh hô hấp, viêm phế quản và một số chứng sưng viêm. Tuy nhiên, vì có dược tính mạnh và nguồn nhập khẩu là chủ yếu, người sử dụng cần cẩn trọng và tuân theo hướng dẫn chuyên môn để đạt hiệu quả tối ưu.