Mangan là gì? 10 lợi ích của Mangan đối với cơ thể

Mangan là một nguyên tố hóa học có trong bảng tuần hoàn các nguyên tố, được biểu diễn bởi ký hiệu hóa học Mn. Nó là một kim loại chuyển tiếp, có màu xám bạc và có đặc tính hóa học đa dạng.

Mangan có vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của cuộc sống và khoa học

Mangan có vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của cuộc sống và khoa học. Trong cơ thể con người, mangan là một khoáng chất cần thiết tham gia vào nhiều quá trình sinh học như quá trình trao đổi chất, hoạt động của enzyme và chức năng thần kinh. Nó đóng vai trò lớn trong sự phát triển và duy trì sức khỏe của xương, nội tiết, và hệ thần kinh.

Ngoài ra, mangan còn được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp. Nó được sử dụng trong sản xuất thép để tăng cường độ cứng và độ bền của vật liệu. Mangan cũng tham gia vào quá trình sản xuất các loại hợp kim và sản phẩm hóa học khác.

Vai trò của mangan đối với cơ thể con người đã được nhiều nghiên cứu khoa học chứng minh. Dưới đây là một số vai trò quan trọng mà mangan đóng góp cho cơ thể con người:

2.1 Cải thiện xương chắc khỏe hơn khi kết hợp với các chất dinh dưỡng khác

Mangan là một vi khoáng cần thiết cho sức khỏe của xương khớp, đặc biệt là trong việc phát triển và duy trì chúng ổn định. Khi kết hợp với các chất dinh dưỡng khác như canxi, kẽm và đồng mangan giúp củng cố độ cứng cáp của khung xương. Điều này có ý nghĩa quan trọng, đặc biệt là đối với những người lớn tuổi.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khoảng 50% phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh và 25% nam giới từ 50 tuổi trở lên có nguy cơ bị gãy xương cao do loãng xương(1). Sử dụng mangan cùng với canxi, kẽm và đồng có thể giúp làm giảm các nguy cơ này, đặc biệt là ở những phụ nữ lớn tuổi.(2)

Mangan đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và duy trì khung xương khỏe mạnh

Một nghiên cứu kéo dài trong một năm trên những phụ nữ có khung xương yếu đã chỉ ra rằng việc bổ sung các chất dinh dưỡng như mangan, vitamin D, magie và boron có thể cải thiện khối lượng của xương.(3)

Tuy nhiên, các nghiên cứu khác cho thấy rằng việc dùng các thực phẩm bổ sung chỉ chứa canxi và vitamin d cũng có tác dụng tương tự. Vì vậy, vai trò cụ thể của mangan đối với sức khỏe của xương khớp vẫn đang cần phải được nghiên cứu thêm.(4,5)

2.2 Đặc tính chống oxy hóa mạnh có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh

Mangan là một phần quan trọng của một loại enzyme gọi là superoxide dismutase (SOD), được coi là một trong những chất chống oxy hóa quan trọng nhất trong cơ thể của bạn.(6)

Các chất chống oxy hóa này giúp bảo vệ cơ thể khỏi những tác động của các phân tử gọi là gốc tự do, những thứ có thể gây hại cho tế bào bên trong cơ thể. Các gốc tự do được cho là nguyên nhân chính đóng vai trò trong quá trình lão hóa, bệnh tim và một số loại bệnh ung thư khác.(7)

SOD có nhiệm vụ đặc biệt quan trọng là chống lại sự tác động tiêu cực của các gốc tự do bằng cách biến đổi một loại gốc tự do nguy hiểm gọi là superoxide thành các phân tử nhỏ hơn, không gây hại cho tế bào của bạn.(8)

Trong một nghiên cứu với tổng cộng 42 người nam, các nhà nghiên cứu đã kết luận rằng mức độ SOD thấp và tình trạng chống oxy hóa tổng thể kém có thể đóng vai trò quan trọng hơn trong nguy cơ mắc bệnh tim so với việc theo dõi mức cholesterol tổng hợp hoặc chất béo trung tính.(9)

Nghiên cứu khác đã cho thấy rằng SOD hoạt động kém hơn ở những người bị viêm khớp dạng thấp so với những người không mắc chứng bệnh này.(10)

Vì vậy, các nhà nghiên cứu đã đề xuất rằng việc cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng có khả năng chống oxy hóa có thể giúp làm giảm nguy cơ hình thành các gốc tự do gây hại và cải thiện tình trạng chống oxy hóa ở những người bị bệnh. 

Và vì mangan tham gia vào hoạt động của SOD, việc cung cấp loại khoáng chất này thông qua khẩu phần ăn hàng ngày có thể giúp làm giảm nguy cơ mắc các loại bệnh kể trên.(11,12)

2.3 Làm giảm tình trạng viêm nhiễm, đặc biệt khi kết hợp với Glucosamine và Chondroitin

Vì mangan đóng vai trò quan trọng trong enzyme chống oxy hóa mạnh mẽ gọi là superoxide dismutase (SOD), nó có khả năng làm giảm các tình trạng viêm nhiễm bên trong cơ thể.(13)

Các nghiên cứu đã chứng minh rằng SOD có khả năng hữu ích như một phần của việc điều trị của các chứng rối loạn viêm nhiễm. Điều này có thể đặc biệt hữu ích đối với những người mắc các bệnh liên quan đến viêm nhiễm.

Một ví dụ là viêm xương khớp, một căn bệnh gây hao mòn sụn và đau khớp. Việc viêm màng hoạt dịch là tình trạng viêm màng bên trong khớp, là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng viêm xương khớp.(14)

Mangan được cho là có khả năng giảm viêm nhiễm và cải thiện độ linh hoạt của khớp

Trong một nghiên cứu với 93 người bị viêm xương khớp, đã có 52% người báo cáo rằng triệu chứng của họ đã cải thiện sau khi sử dụng các loại thuốc bổ sung có chứa mangan, glucosamine và chondroitin trong khoảng từ 4 đến 6 tháng.(15)

Tuy nhiên, có vẻ như lợi ích này chủ yếu xuất phát từ việc bổ sung mangan đối với những người bị viêm xương khớp nhẹ. Những người mắc bệnh nặng hơn thì lại không nhận được báo cáo về sự cải thiện tương tự.(15)

Một nghiên cứu kéo dài trong vòng 16 tuần trên nam giới mắc các chứng bệnh đau mãn tính và bệnh thoái hóa khớp đã cho thấy rằng việc sử dụng các chất bổ sung này có thể giúp làm giảm viêm nhiễm đặc biệt là ở đầu gối.(16)

2.4 Đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lượng đường trong máu

Mangan có vẻ đóng vai trò lớn trong việc điều chỉnh lượng đường huyết trong cơ thể. Ở một số loài động vật, thiếu mangan có thể dẫn đến tình trạng không dung nạp được đường glucose trong máu, tương tự như bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, khi nghiên cứu trên con người lại mang về một kết quả hỗn hợp.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người mắc bệnh tiểu đường thường có nồng độ mangan trong máu thấp hơn(17,18). Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu vẫn đang cố gắng xác định liệu việc có ít mangan trong máu có thể dẫn đến việc phát triển bệnh tiểu đường, hay nó có thể là kết quả của bệnh tiểu đường khiến nồng độ mangan giảm hay không?

Ngoài ra, mangan tập trung nhiều ở tuyến tụy và liên quan đến việc sản xuất insulin, loại hormone giúp điều tiết lượng đường trong máu. Do đó, mangan có thể đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất Insulin và duy trì sự ổn định của đường huyết.(19,20)

Một nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng những người mắc bệnh tiểu đường thường có ít enzyme chống oxy hóa mangan gọi là superoxide effutase (MnSOD), và điều này có thể liên quan đến việc nồng độ mangan trong máu thấp và các vấn đề liên quan tới lượng đường trong máu.(21)

2.5 Có liên quan đến việc giảm tỷ lệ mắc bệnh động kinh 

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra chứng bệnh động kinh ở những người trưởng thành từ 35 tuổi trở lên. Nguyên nhân chính thường là do sự giảm đi của lưu lượng máu đến não.(22)

Mangan là một chất có khả năng làm giãn tĩnh mạch, tức là nó giúp mở rộng các đường ống để máu có thể dễ dàng chảy đến các bộ phận của cơ thể hơn như não một cách hiệu quả. Cung cấp đầy đủ mangan bên trong cơ thể có thể giúp tăng lưu lượng máu và làm giảm nguy cơ mắc một số những vấn đề sức khỏe như đột quỵ.

Mangan được biết đến là một loại thuốc giãn mạch phổ biến

Hơn nữa, một phần của mangan có trong cơ thể bạn được tìm thấy trong não bộ. Có một số nghiên cứu cho thấy rằng mức độ mangan có thể thấp hơn ở những người mắc các chứng rối loạn liên quan đến co giật.(23)

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu những cơn động kinh có thể làm giảm lượng mangan trong cơ thể hoặc liệu sự thiếu hụt mangan có khiến người bệnh dễ bị co giật hơn hay không?(24)

2.6 Đóng vai trò trong quá trình chuyển hóa chất dinh dưỡng

Mangan có vai trò quan trọng trong việc kích hoạt nhiều loại enzyme tham gia vào quá trình trao đổi chất và thực hiện nhiều phản ứng hóa học quan trọng trong cơ thể của bạn.

Nó giúp cải thiện quá trình tiêu hóa và sử dụng protein và axit amin, cũng như thúc đẩy việc chuyển đổi của cholesterol và carbohydrate.(25)

Mangan hỗ trợ cơ thể sử dụng một số loại vitamin thiết yếu như choline, thiamine, vitamin c và E, đồng thời đảm bảo chức năng gan hoạt động một cách hiệu quả.

Ngoài ra, mangan đóng vai trò quan trọng như một yếu tố cần thiết trong quá trình phát triển, sinh sản, sản xuất năng lượng, củng cố hệ miễn dịch và điều chỉnh hoạt động của não.(25)

2.7 Giảm các triệu chứng tiền kinh nguyệt khi kết hợp với canxi

Nhiều phụ nữ đã trải qua nhiều triệu chứng khác nhau trong khoảng thời gian cụ thể trong chu kỳ kinh nguyệt bao gồm sự lo lắng, chuột rút, đau đớn, biến đổi tâm trạng và thậm chí là trầm cảm.

Ban đầu, một số nghiên cứu gợi ý rằng việc sử dụng kết hợp giữa mangan và canxi có thể cải thiện các triệu chứng tiền kinh nguyệt (PMS).

Mangan có khả năng tham gia vào việc kiểm soát các phản ứng hóa học và tình trạng cân bằng hormone trong cơ thể

Một nghiên cứu nhỏ trên 10 phụ nữ đã chỉ ra rằng những người có lượng mangan trong máu thấp thường sẽ trải qua nhiều cơn đau đớn hơn và trải nghiệm các triệu chứng tâm trạng trong giai đoạn tiền kinh nguyệt, bất kể vào lượng canxi mà họ được cung cấp.(26)

Tuy nhiên, vẫn chưa có đủ dữ liệu để kết luận liệu tác dụng này có phải do mangan, canxi hay tác động kết hợp của cả hai hợp chất này.

2.8 Có thể bảo vệ não chống lại các gốc tự do và cải thiện chức năng não

Mangan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của não và thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị các chứng rối loạn thần kinh cụ thể.

Một trong những cách mangan hỗ trợ sức khỏe não bộ là thông qua đặc tính chất chống oxy hóa của nó, đặc biệt là vai trò của nó trong các hoạt động của enzyme chống oxy hóa mạnh mẽ gọi là superoxide dismutase (SOD). SOD có khả năng bảo vệ các tế bào não khỏi sự tổn hại do các gốc tự do gây ra, có thể gây hại cho hệ thần kinh.

Hơn nữa, mangan có thể tương tác với các chất dẫn truyền thần kinh và thúc đẩy sự truyền tải xung điện trong cơ thể một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. Điều này có thể làm cải thiện chức năng não.(27)

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nên cân nhắc về lượng mangan cũng rất quan trọng. Việc tiêu thụ quá nhiều mangan vượt quá mức hấp thụ hàng ngày an toàn (11 mg), hoặc tiếp xúc với nồng độ cao từ môi trường có thể gây ra các triệu chứng tương tự như bệnh Parkinson, chẳng hạn như cảm giác run.(28,29,30)

2.9 Cải thiện tốt cho sức khỏe tuyến giáp 

Mangan là một yếu tố quan trọng cần cho hoạt động của nhiều loại enzyme khác nhau, giúp chúng hoạt động một cách bình thường bên trong cơ thể. Ngoài ra, mangan cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất các hormone thyroxine.

Mangan tham gia vào việc kích thích và hỗ trợ hoạt động của nhiều enzyme quan trọng trong cơ thể

Thyroxine là một loại hormone cần thiết, đặc biệt ảnh hưởng đến sự hoạt động bình thường của tuyến giáp, giúp bạn duy trì cảm giác thèm ăn, quá trình trao đổi chất, cân nặng và hoạt động hiệu quả của nhiều cơ quan khác trong cơ thể.(31)

Vì vậy, khi thiếu mangan có thể góp phần gây ra tình trạng suy giáp, tăng cân và làm mất cân bằng về hormone bên trong cơ thể.(31)

2.10 Có thể hỗ trợ chữa lành vết thương bằng cách đóng vai trò sản xuất Collagen

Các khoáng chất vi lượng như mangan, đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình chữa lành vết thương. Chữa lành vết thương yêu cầu sự tăng cường sản xuất các collagen.

Mangan là yếu tố cần thiết để sản xuất các axit amin proline, một yếu tố quan trọng cho việc hình thành collagen và quá trình chữa lành vết thương trong tế bào da của con người.

Nghiên cứu ban đầu đã đề xuất rằng việc áp dụng mangan, canxi và kẽm lên các vết thương mãn tính trong khoảng 12 tuần có thể cải thiện khả năng chữa lành của chúng.(32)

Tuy nhiên, để đưa ra bất kỳ kết luận nào về tác dụng của mangan trong quá trình chữa lành vết thương, cần phải tiến hành thêm nhiều nghiên cứu hơn để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của việc này.

Mặc dù không có mức tiêu thụ hàng ngày khuyến nghị (RDA) cụ thể cho người sử dụng mangan, nhưng lượng tiêu thụ đầy đủ được đề xuất (AI) là khoảng 1,8–2,3 mg mỗi ngày. Đối với trẻ em, lượng mangan cần thiết có thể thay đổi tùy theo từng độ tuổi khác nhau.(30)

Mức tiêu thụ tối đa được chấp nhận (UL) cho người lớn từ 19 tuổi trở lên là 11 mg mỗi ngày. Tương tự như kẽm, đồng, selen và sắt, mangan được xem là một loại kim loại nặng và việc tiêu thụ quá nhiều có thể gây hại cho sức khỏe.

Mức tiêu thụ mangan hàng ngày được khuyến nghị nằm trong khoảng từ 1.8 đến 2.3 mg mỗi ngày

Mangan được sử dụng trong quá trình điều trị để khắc phục sự thiếu hụt và cân bằng kẽm và đồng bên trong cơ thể. Thông thường, nó được dùng qua đường uống, nhưng cũng có thể được tiêm tĩnh mạch (IV) cho những người có tình trạng thiếu hụt nặng.

Nhiều loại thực phẩm chứa mangan với hàm lượng cao, thường được tìm thấy nhiều nhất trong các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt. Ngoài ra, mangan cũng tồn tại một lượng nhỏ trong các loại đậu, cây đậu, hạt cỏ, rau xanh và trà.

Việc tiêu thụ lượng mangan lên đến 11 mg mỗi ngày (30) dường như là an toàn cho người lớn. Đối với thanh thiếu niên từ 19 tuổi trở xuống, mức an toàn được đề xuất là 9mg mỗi ngày hoặc ít hơn.

Người có sức khỏe tốt, đặc biệt là có gan và thận hoạt động bình thường, sẽ có khả năng loại bỏ lượng mangan dư thừa từ chế độ ăn uống của họ. Tuy nhiên, những người có vấn đề về gan hoặc thận nên chú ý hơn.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người bị thiếu máu do thiếu sắt có thể hấp thụ nhiều mangan hơn. Vì vậy, những người này nên theo dõi lượng mangan tiêu thụ trong chế độ ăn uống của họ.(33)

Hơn nữa, việc tiếp xúc quá nhiều mangan bằng cách hít phải nó thường xảy ra trong quá trình hàn, có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe. Trong trường hợp này, mangan có thể sẽ bỏ qua cơ chế phòng vệ tự nhiên của cơ thể.(29,34,35)

Thiếu và thừa mangan đều có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe

Sự tích tụ quá nhiều mangan có thể gây hại cho phổi, gan, thận và hệ thần kinh trung ương. Tiếp xúc kéo dài có thể dẫn đến các triệu chứng giống bệnh Parkinson, bao gồm cảm giác run, cử động chậm, cơ bị cứng và mất thăng bằng- tất cả những hiện tượng này được gọi là bệnh mangan.(28)

Tuy nhiên, hầu hết mọi người tiêu thụ mangan thông qua thực phẩm không cần phải lo lắng về việc tiêu thụ quá mức.

Mangan là một khoáng chất quan trọng và việc bổ sung nó thông qua chế độ ăn uống là rất cần thiết. Dưới đây là một số loại thực phẩm giàu mangan mà bạn có thể sử dụng vào chế độ ăn uống hàng ngày:

Mangan là một khoáng chất vô cùng quan trọng cho cơ thể phát triển

• Ngũ cốc tổng hợp và các loại hạt như hạt lúa mạch, hạt lanh, hạt óc chó, hạt bí và hạt điều đều là nguồn cung cấp mangan dồi dào.
• Đậu hũ hay còn được gọi là tofu, là một nguồn cung cấp mangan tốt đặc biệt phù hợp cho người ăn chay hoặc có chế độ ăn kiêng đặc biệt.
• Thịt bò, thịt gà, cá hồi và các loại hải sản khác cũng đều có chứa một lượng mangan nhất định.
• Rau xanh như rau cải, bó xôi và măng tây đều cung cấp một lượng lớn của khoáng chất này.
• Đậu đen, đậu nành và hạt hướng dương cũng là nguồn thực phẩm cung cấp mangan dồi dào.
• Gạo lứt chứa nhiều mangan hơn so với gạo trắng thông thường.
• Quả lựu và quả nho cũng là các nguồn thực phẩm giàu mangan.
• Cùng với đó, sữa công thức là một ví dụ điển hình về sự kết hợp hài hòa của khoáng chất, vitamin và các nguyên tố vi lượng cần thiết cho cơ thể.

Khi tương tác với khoáng chất mangan, có một số quan điểm cần tuân theo để đảm bảo rằng việc sử dụng nó là an toàn và có lợi cho sức khỏe. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi sử dụng mangan:

Sử dụng quá liều mangan có thể gây ra tình trạng ngộ độc

• Hãy tuân theo hướng dẫn liều lượng mangan từ các nguồn thực phẩm hoặc chất bổ sung dinh dưỡng. Sử dụng mangan theo liều lượng khuyến nghị giúp tránh nguy cơ sử dụng quá mức dẫn đến phản tác dụng.
• Nếu bạn đang có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào hoặc đang sử dụng thuốc, hãy thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi bổ sung mangan vào chế độ ăn uống. Họ có thể cung cấp hướng dẫn dựa trên tình trạng sức khỏe cá nhân của bạn.
• Sử dụng quá liều mangan có thể gây ra tình trạng ngộ độc, dẫn đến các triệu chứng như run rẩy và thay đổi tâm thần. Hãy luôn tuân thủ liều lượng khuyến nghị.
• Khi bắt đầu sử dụng mangan, hãy theo dõi phản ứng của cơ thể bạn. Nếu phát hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào hoặc có dấu hiệu dị ứng, hãy ngưng sử dụng ngay và tham khảo ý kiến từ các ​​chuyên gia y tế.

Mong rằng qua bài viết trên, mọi người đã có cái nhìn sâu sắc hơn về mangan và biết cách sử dụng nó như thế nào rồi phải không? Việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và tuân thủ liều lượng khuyến nghị là những yếu tố quan trọng trong việc tận dụng lợi ích của mangan một cách hiệu quả và an toàn. Mangan không chỉ là một thành phần của dinh dưỡng hàng ngày mà còn là một yếu tố quan trọng giúp duy trì cơ thể khỏe mạnh và cân đối.
Các thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thể thay thế chẩn đoán y khoa. Nếu bạn có những vấn đề về sức khỏe cần được tư vấn, liên hệ đội ngũ Bác sĩ của chúng tôi thông qua HOTLINE hoặc ứng dụng MEDIGO. Trải nghiệm ngay các tiện ích trên ứng dụng chăm sóc sức khỏe từ xa MEDIGO. Tải App TẠI ĐÂY.